Prelekcja Katarzyny Trojanowskiej_15 marca 2012

Fordor · Post by **Fordor** » Mon Mar 19, 2012 3:50 pm

Prelekcja „Historia i współczesność energetyki wodnej na Raduni” Katarzyny Trojanowskiej była ciekawym opisem zagospodarowania rzeki. Rozpoczęła się od krótkiego omówienia początków wykorzystania wody do celów gospodarczych. Najstarsze wzmianki tekstowe pochodzą z niezachowanego 4-tomowego działa o mechanice Filona z Bizancjum z III w. p.n.e. (dotyczą koła wodnego służącego do nawadniania), a na ziemiach polskich - Księgi Henrykowskiej z 1270 r. (informacja o młynach) zawierającej najstarsze zdanie pisane w jęz. polskim*.
Część wykładu była poświęcona Wiśle – obecnie zdziczałej i zaniedbanej. Rzeka ta była podstawą dobrobytu Rzeczpospolitej przez wieki i przez wieki dbano o nią. Teraz zaś, puszczona samopas, czeka na gospodarza. Planowana zapora w Nieszawie [przewidywana jest również lokalizacja we wsi Siarzewo pod Ciechocinkiem**] stoi pod znakiem zapytania. Wisła w przeciwieństwie do Raduni jest rzeką nieskaskadyzowaną.
Na Pomorzu zagospodarowywanie rzek rozpowszechnili cystersi, oni też prawdopodobnie wybudowali w XIII w. pierwszy młyn wodny w Plawnie (Chmielonku) na Raduni. Rzeka ta (jak również kanał Raduni) była przez wieki wykorzystywana do napędu kuźni czy narzędzi używanych we młynach, papierniach, foluszach, tartakach…
Kluczem do Raduni jest jaz w Ostrzycach, a najstarsza elektrownia wodna pobudowana w Straszynie przekazała po raz pierwszy prąd do sieci 2 października 1910 r., druga zaś – w Rutkach – 19 października tegoż samego roku. Od tej pory na rzece zbudowano kaskadę ciągnącą się od Łapina do Pruszcza Gdańskiego. Do celów energetycznych są wykorzystywane i inne pomorskie rzeki: Słupia, Łupawa, Wieprza, Wierzyca.
II wojna, a właściwie jej koniec przyczynił się do częściowej dewastacji elektrowni. Dzięki zaś determinacji Alfonsa Hoffmanna i innych osób obiekty na Raduni pracują dalej. Łącznie są w stanie wyprodukować ok. 15-18 MW, co zaspakaja potrzeby np. miasta Tczew.
To był dobrze poprowadzony wykład, słuchałam z wielkim zainteresowaniem, mimo, ze jestem jedynie amatorką-pasjonatką energetyki wodnej. Warto też zacytować słowa Katarzyny Trojanowskiej: „Mądra regulacja rzeki polega na tym, żeby pozwolić jej żyć, i żeby ona pozwoliła nam żyć. Żeby jej specjalnie nie przeszkadzać, i żeby ona nas karmiła”.
Teraz czekamy na wykład Tomasza Sowińskiego o pięknie Wisły, który odbędzie się 12 kwietnia w Bibliotece Społecznej.
Dorota Kaczmarek
* "Bogwali uxor stabat, ad molam molendo. Cui vir suus idem Bogwalus, compassus dixit: Sine, ut ego etiam molam. Hoc est in polonico: Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai." (tłum. większej części tekstu: Gdy zaś tam przez pewien czas przemieszkiwał, pojął za żonę córkę jakiegoś kleryka, chłopkę grubą i zupełnie niezdarną. Lecz trzeba wiedzieć, że za owych dni były tu w okolicy młyny wodne ogromnie rzadkie, przeto żona tego Bogwała Czecha stała bardzo często przy żarnach mieląc. Litując się nad nią mąż jej Bogwał mówił: "Sine, ut ego etiam molam" – to jest po polsku: "Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj!" (źródło Wikipedia.pl)
** Źródło: http://torun.gazeta.pl/torun/1,48723,10 ... _tamy.html

„Zmiana lokalizacji z Ciechocinka na Nieszawę oficjalnie nastąpiła z powodów technicznych i ekonomicznych, jednak nieoficjalnie na decyzję tę wpływ miały protesty społeczności lokalnej Ciechocinka, po tym jak pojawiły się informacje, że planowany zbiornik może negatywnie wpłynąć na solanki ciechocińskie. Klub Gaja brał czynny udział w aktywizacji społeczności Ciechocinka oraz wspierał postulaty mieszkańców. W wyniku oporu społeczności lokalnej w Ciechocinku lokalizację stopnia przeniesiono kilka kilometrów w górę rzeki do Nieszawy”.
Źródło: http://www.klubgaja.pl/teraz_wisla/nieszawa/

Fot. Dorota Kaczmarek