Nazwa gdańskich Stogów

Główny temat.

Moderators: Anonymous, jan, Moderatorzy

Post Reply
Fordor

Nazwa gdańskich Stogów

Post by Fordor » Tue Apr 01, 2014 9:58 am

Oficjalna nazwa osiedla Stogi została zatwierdzona 16 grudnia 1946 roku na mocy rozporządzenia Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dn. 12 listopada 1946 roku o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. Wcześniej, bo historia tego miejsca trwa znacznie dłużej, posiadało ono w przeszłości różne oznaczenia (Heubude, Sienna Huta, Siennica, Sianki...).
Pierwotna – słowiańska nazwa nie zachowała, przypuszcza się, że ta nadmorska miejscowość rybacka w najstarszych czasach nosiła nazwę słowiańską, być może pochodzącą od określenia dawnego ramienia Wisły – Borduhn (Bordune, Berdun obecnie Zgniła Łacha) lub innego, które nie zachowało się.
Tam zaś, gdzie zakon krzyżacki wkraczał, to odczuwał on niewątpliwą niechęć do wszystkich słowiańskich nazw własnych, a zwłaszcza do takich, które nie sposób było wypowiedzieć niemieckimi ustami. Bez długich ceregieli nadawał on im zupełnie nowe określenie lub przekształcał słowiańskie słowo w podobnie brzmiące niemieckie.
Tak też stało się wraz z pojawieniem w 1308 roku zakonu krzyżackiego na Mierzei Gdańskiej, a zatem i tutaj. Pojawiła się nowa nazwa Heubude, która utrzymała się najdłużej, bo z pewnością od XV wieku aż do II wojny światowej, a funkcja tego terenu zadecydowała o nazwie istniejącej do dzisiejszego dnia w jęz. polskim.
Co oznacza wyraz Heubude?
Jest to zbitka dwóch wyrazów Heu – siano i Bude – buda, budynek. Słowo Bude (buda) miało inne znaczenie w średniowieczu, niż obecnie. Rozumiano wówczas pod tym pojęciem, zarówno w miastach, jak i na nizinnym terenie, niski budynek, który służył jakiemuś zajęciu, specjalności i równocześnie przy tym zapewniał tymczasowe lub stałe miejsce zamieszkania pracującym tam osobom czy rzemieślnikom. Zdarzało się też, że od oznaczenia tej budy cała przyległa osada przejmowała tę nazwę, i tak też odbyło się to w tym przypadku.
Heubude czyli dosłownie budynek z sianem było określeniem tzw. Grashofu – tj. folwarku i przechowalni zapasów siana czyli terenem, na którym wypasano zwierzęta i istniała buda dla koniuszego krzyżackiego, zbierano siano, które następnie przechowywano w stogach. To gospodarstwo użytków zielonych było w posiadaniu zakonu krzyżackiego i podlegało gdańskiemu domowi zakonnemu, obejmowało powierzchnię wynoszącą 6 włók (czyli około 110 ha).
Sąsiadowało z osadą rybacką, dzięki temu sąsiedztwu gospodarstwo zakonne przekazało nazwę całej miejscowości. Obie części były oddzielone od siebie do roku 1678, potem miasto Gdańsk zrównało w prawach rybaków i chłopów, którzy dzierżawili dawne gospodarstwo zakonne (przeszło ono w posiadanie miasta Gdańska na mocy przywileju Kazimierza Jagiellończyka w 1454 roku) I połączyło wieś w całość.
Ciekawostką jest istnienie niedaleko nas miejscowości o takiej samej nazwie, z tym, że do II wojny światowej brzmiała ona Heubuden. Określa ona dzisiejsze Stogi na Żuławach Malborskich i wykazuje duże podobieństwo do naszego osiedla, leży również na terenie nizinnym. Różnica między malborską miejscowością a naszą polegała na rozmiarze. Stogi na Żuławach Malborskich tworzyły większy kompleks łąk, który za czasu zakonu bezpośrednio zaspakajał potrzeby zamku wysokiego. Został później za czasów polskich podzielony na kilka gospodarstw i przekazany menonitom w dzierżawę. Obecnie znajduje się tam największe lapidarium steli nagrobnych.
Dorota Kaczmarek
Wykorzystano informacje z książki „Heubude” F. Schultza.

Post Reply

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 7 guests