Z cyklu grudniowe nowości
Posted: Sun Dec 13, 2009 6:36 pm
Z grudniowej listy bogatej w nowości wydawnicze, o których pisałam w "Nowościach grudniowych", wybrałam dla Państwa swoistą perełkę wydawniczą godną polecenia na długie, zimowe wieczory "Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej", pod redakcją Antoniego Mironowicza, Urszuli Pawluczuk i Piotra Chomika, wydane nakładem Instytutu Historii Uniwersytetu w Białymstoku.
Prawosławne oficyny powstały dzięki materiałowi badawczemu zaprezentowanemu na konferencji historyków poświęconej problematyce prawosławnych wydawnictw na terenie Polski. Stanowią, zatem typowy zbiór artykułów - referatów podzielonych przez skład redakcyjny na poszczególne etapy rozwoju Kościoła prawosławnego na naszych ziemiach, którego celem nadrzędnym było dostarczanie ksiąg liturgicznych duchowieństwu i wiernym, a hojny mecenat magnaterii ruskiej nad kulturą cerkiewną uwidaczniał się właśnie w działalności wydawniczej i literackiej. Artykuły ze względu na użytą w nich tematykę, można ująć w dwie grupy dyskusyjne:
- zagadnienia z problematyki aktywności władz Kościoła prawosławnego
i wydawnictw cerkiewnych - czyli poświęconych aspektowi religijnemu
tj. polemice wyznaniowej i związanej z nią działalności topograficznej bractw
cerkiewnych i monasterów,
- zagadnienia poświęcone dobroczynnej działalności mecenasów drukarzy
ruskich i różnorodnym formom działalności prawosławnych ośrodków
wydawniczych czyli szerszemu aspektowi społecznemu.
Prawosławne wydawnictwa odgrywały ważną rolę w dziejach kultury Rzeczypospolitej. Początki drukarstwa cyrylickiego sięgają końca XV wieku tzn. czasu w którym powstała w Krakowie drukarnia Szwajposta Fiola, uruchomiona z inicjatywy i wsparcia finansowego magnaterii prawosławnej przebywającej wówczas na dworze krakowskim. Drukarnia Fiola jako pierwsza wydawała druki w języku cerkiewnosłowiańskim na potrzeby i użytek Kościoła prawosławnego. Starannie wydawane księgi cyrylickie znajdowały swoich odbiorców nie tylko na obszarze Rzeczypospolitej, ale również na Bałkanach czy na Rusi Moskiewskiej. Drukarnia Szwajposta Fiola zasłynęła przede wszystkim z wydania czterech ksiąg liturgicznych w języku cerkiewnosłowiańskim: Czasosłowiec, Ośmiohłasnik albo Oktioch, Triod postnaja, Triod cwietnaja.
Dzieło krakowskiego drukarza kontynuował pochodzący z Połocka, absolwent Akademii Krakowskiej i doktor nauk medycznych Uniwersytetu w Padwie, humanista Franciszek Koryna. Koryna dzięki wsparciu finansowemu hetmana litewskiego Grzegorza Chodkiewicza, uruchomił w swojej rezydencji w Zabłudowie drukarnię, która wyróżniała się tym, że prócz licznych wydawnictw cerkiewnych wydawała także świeckich autorów dla środowiska kupieckiego.
Na uwagę zasługuję również fakt, że szczególną rolę na rozwój prawosławnej sztuki drukarskiej wywarł Książe Konstanty Wasyl Ostrogski, wojewoda kijowski i marszałek ziemi wołyńskiej, który w swojej rodowej rezydencji powołał do życia w roku 1508 słynną drukarnię, której największym sukcesem było wydanie Biblii ostrogskiej tj największego przedsięwzięcia wydawniczego tamtych lat.
Później, wraz z rozwojem zainteresowań drukarnie cerkiewne drukujące na potrzeby Kościoła prawosławnego rozrastają się topograficznie, tworząc nowe ośrodki wydawnicze w Wilnie, we Lwowie i w wielu innych miastach.
Wiek XIX i XX to głównie okres, w którym prawosławne oficyny zakładane i fundowane przez instytucje cerkiewne tj. biskupstwa, klasztory, metropolię, zaczynają cieszyć się powodzeniem u osób świeckich, które wprowadzają do grona odbiorców prawosławnej kultury religijnej, profil działalności o charakterze filozoficznym.
Gorąco polecam.
Prawosławne oficyny powstały dzięki materiałowi badawczemu zaprezentowanemu na konferencji historyków poświęconej problematyce prawosławnych wydawnictw na terenie Polski. Stanowią, zatem typowy zbiór artykułów - referatów podzielonych przez skład redakcyjny na poszczególne etapy rozwoju Kościoła prawosławnego na naszych ziemiach, którego celem nadrzędnym było dostarczanie ksiąg liturgicznych duchowieństwu i wiernym, a hojny mecenat magnaterii ruskiej nad kulturą cerkiewną uwidaczniał się właśnie w działalności wydawniczej i literackiej. Artykuły ze względu na użytą w nich tematykę, można ująć w dwie grupy dyskusyjne:
- zagadnienia z problematyki aktywności władz Kościoła prawosławnego
i wydawnictw cerkiewnych - czyli poświęconych aspektowi religijnemu
tj. polemice wyznaniowej i związanej z nią działalności topograficznej bractw
cerkiewnych i monasterów,
- zagadnienia poświęcone dobroczynnej działalności mecenasów drukarzy
ruskich i różnorodnym formom działalności prawosławnych ośrodków
wydawniczych czyli szerszemu aspektowi społecznemu.
Prawosławne wydawnictwa odgrywały ważną rolę w dziejach kultury Rzeczypospolitej. Początki drukarstwa cyrylickiego sięgają końca XV wieku tzn. czasu w którym powstała w Krakowie drukarnia Szwajposta Fiola, uruchomiona z inicjatywy i wsparcia finansowego magnaterii prawosławnej przebywającej wówczas na dworze krakowskim. Drukarnia Fiola jako pierwsza wydawała druki w języku cerkiewnosłowiańskim na potrzeby i użytek Kościoła prawosławnego. Starannie wydawane księgi cyrylickie znajdowały swoich odbiorców nie tylko na obszarze Rzeczypospolitej, ale również na Bałkanach czy na Rusi Moskiewskiej. Drukarnia Szwajposta Fiola zasłynęła przede wszystkim z wydania czterech ksiąg liturgicznych w języku cerkiewnosłowiańskim: Czasosłowiec, Ośmiohłasnik albo Oktioch, Triod postnaja, Triod cwietnaja.
Dzieło krakowskiego drukarza kontynuował pochodzący z Połocka, absolwent Akademii Krakowskiej i doktor nauk medycznych Uniwersytetu w Padwie, humanista Franciszek Koryna. Koryna dzięki wsparciu finansowemu hetmana litewskiego Grzegorza Chodkiewicza, uruchomił w swojej rezydencji w Zabłudowie drukarnię, która wyróżniała się tym, że prócz licznych wydawnictw cerkiewnych wydawała także świeckich autorów dla środowiska kupieckiego.
Na uwagę zasługuję również fakt, że szczególną rolę na rozwój prawosławnej sztuki drukarskiej wywarł Książe Konstanty Wasyl Ostrogski, wojewoda kijowski i marszałek ziemi wołyńskiej, który w swojej rodowej rezydencji powołał do życia w roku 1508 słynną drukarnię, której największym sukcesem było wydanie Biblii ostrogskiej tj największego przedsięwzięcia wydawniczego tamtych lat.
Później, wraz z rozwojem zainteresowań drukarnie cerkiewne drukujące na potrzeby Kościoła prawosławnego rozrastają się topograficznie, tworząc nowe ośrodki wydawnicze w Wilnie, we Lwowie i w wielu innych miastach.
Wiek XIX i XX to głównie okres, w którym prawosławne oficyny zakładane i fundowane przez instytucje cerkiewne tj. biskupstwa, klasztory, metropolię, zaczynają cieszyć się powodzeniem u osób świeckich, które wprowadzają do grona odbiorców prawosławnej kultury religijnej, profil działalności o charakterze filozoficznym.
Gorąco polecam.